آداب و رسوم چهارشنبه‌سوری در آذربایجان‌شرقی

آیینها و آداب و رسوم و سنتهای قدیمی هر سرزمینی، یادگارهایی گران‌سنگ و پر بها از گذشتههای دور مردم آن دیار است. تمامی آداب و رسوم ایرانی به خصوص عید باستانی نوروز در دل این تعاملات فرهنگی دچار فراز و نشیب شده و امروز هم مردم این دیار آیین نوروز را با رسوم خاصی برگزار میکنند.

مردم آذربایجانشرقی مردمى اصیل هستند که در ایام نوروزی دارای آداب و رسوم ویژه خود هستند و در این میان مهمان‌نوازی، سلحشوری و پایبندى به عقاید مذهبى از خصلت‌های خاص مردم استان است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

استان آذربایجانشرقی یکی از استانهای کشور است که دارای آداب و رسوم ویژه به خصوص در مناطق روستایی، غذاهای مخصوص خود و همچنین سوغاتی‌های خاص بوده و همین امر سبب شده است این استان دارای فرهنگ کهن و تاریخی باشد.

چهارشنبه‌سوری یکی از جشن‌های ایرانی است که در شب چهارشنبه آخر سال (سه‌شنبه شب) از دیرباز در ایران برپا می‌شود، این جشن اولین جشن از مجموعه جشن‌ها و مناسبت‌های نوروزی است.

سور در زبان و ادبیات فارسی و برخی گویش‌های ایرانی به معنای «جشن»، «مهمانی» و «سرخ» به کار رفته است. به این اعتبار که در شب چهارشنبه آخر سال ایرانیان جشن می‌گیرند و شادی و سرور می‌کنند و آتش می‌افزوزند و با شعله‌های سرخ آتش دل تاریک شب را سرخ و روشن می‌کنند، می‌توان شب چهارشنبه‌سوری را جشن شب چهارشنبه یا شب چهارشنبه سرخگون و سرخ فام دانست.

در برخی نقاط ایران دو یا سه چهارشنبه آخر سال را بدشگون می‌پنداشتند و جشن می‌گرفتند. مثلاً، مردم اردبیل سه چهارشنبه از آخرین ماه سال را جشن می‌گیرند و آن‌ها را به ترتیب توز(توس، رنگ طوسی) چهارشنبه «کول» یا «کوله» (خاکستر) چهارشنبه و «گول» (سرخ و آتشین) چهارشنبه می‌نامند.

در این روزگار شب چهارشنبه‌سوری در سراسر خاک ایران با شور فراوان و با رسم خاص جشن گرفته می‌شود‌.

سید‌محمد‌مسعود نقیب، نویسنده و پژوهشگر در گفت‌وگو با ایکنا گفت: مردم آذربایجان 3 چهارشنبه آخر سال را در مناطق مختلف و در قالب مراسم‌ متفاوت به اسقبال نوروز می‌روند.

وی ادامه داد: چهارشنبه اول با نام «کول چارشنبه» که به معنی خاکستر و با مفهوم خانه تکانی است که در واقع بانوان به خانه تکانی می‌پردازند، چهارشنبه دوم به نام «گل چارشنبه» به معنی گل و با مفهوم تزئین و خرید است و در نهایت «آخر چارشنبه» به معنی چهارشنبه آخر و به مفهوم استقبال از عید طی مراسمی چون صله رحم ، دیدار بزرگان، خوردن غذاها، تنقلات این شب و تفریحاتی چون پریدن از آب و آتش به استقبال نوروز می‌روند.

وی با بیان اینکه قدمت این آیین‌ها به قبل از ساسانی و زمان زرتشت برمی‌گردد، بیان کرد: بسیار از آیین‌های ما قدمت تاریخی دارند و آیین‌های بسیار زیبای در قالب‌های متفاوت به نسل‌های بعد انتقال یافته است.

نقیب با اشاره به اهمیت دو عنصر مهم آب و آتش از گذشته‌های دور درزندگی ایرانیان، گفت: سنت پریدن از آتش و آب و قیچی کردن آب هرچند جز مراسم چهارشنبه‌سوری بوده و بین مردم به خوش یوم بودن شهرت دارد اما سندیت ندارد و بیشتر براساس خرافه‌های رایج شکل گرفته است.

وی ادامه داد: رسم شال‌اندازی «شال سالماخ» در بیشتر نقاط آذربایجان که جز مراسم چهارشنبه‌سوری است رایج بود و هنوز هم در بعضی از روستاها انجام می‌شود.

این محقق و نویسنده با اشاره به نحوه برگزاری این مراسم گفت: از گذشته‌های دور این مراسم از شب چهارشنبه در برخی مناطق آغاز می‌شود و خانواده‌ها درب خود را نیمه باز می‌گذارند، جوانان و کودکان به درب مناظر می‌روند و از لابه‌لای در شال می‌اندازند که صابخانه نیز با شیرینی شکلات، تخم مرغ ... ظرفی را که به شال وصل است پر می‌کند.

وی ادامه داد: از دیگر مراسم این ایام نوروزنامه و یا «سایا» است که از جمله زیباترین رسم‌های مردمان خطه آذربایجان به‌مناسبت روزهای پایانی سال و آغاز سال نو است، این مراسم از چندین روز مانده به عید نوروز در شهرها و روستاهای مختلف آذربایجان برگزار می‌شود.

وی افزود: برپا كننده این مراسم شخصی به‌ نام «سایاچی» است. وی در روزهای پایانی هر سال خانه به خانه می‌گردد و با خواندن شعرهایی مخصوص برای اهالی هر خانه‌، سالی پربركت را آرزو می‌كند. او هم‌چنین روزهای مانده به عید را شمارش می‌كند و بدین جهت می‌توان گفت به احتمال زیاد، واژه «سایا»‌ از مصدر تركی «سایماق» به معنای «‌شمردن» گرفته شده است. سایاچی‌ها نیز در مقابل دعاهای خیر و شعرهای دوست‌داشتنی خود از صاحب‌خانه‌ها هدیه و انعامی را دریافت می‌كنند. این هدیه ممكن است گندم و جو و شیرینی و آجیل باشد یا مبلغی پول به سایاچی هدیه داده شود.

نقیب با اشاره به اینکه از دیگر مراسم که در این روز معمول است، فرستادن خوانچه‌ای از میوه و شیرینی برای عروس خانواده است، ادامه داد: درست كردن هفت نوع خوراكی شیرین «هفت لون» در این روز معمول است. در بعضی نقاط، شیرینی قرابیه، گردو، بادام، پسته، سیب، پرتقال، نخود و كشمش تركیب هفت لون را تشكیل می‌دهد و رسم جالب در آخرین چهارشنبه سال در آذربایجان شرقی دیده شده كه حاوی نكات رمزی و نمادین بسیار است.

وی تصریح کرد: تكم‌گردانی یکی دیگر از مراسم سنتی منطقه آذربایجان است به این صورت که تكم‌گردان‌های آذربایجان در آستانه عید نوروز باستانی، با عروسك‌های بز، «تكه» و ماجراهای شیرینش به استقبال بهار طبیعت و سال نو می‌روند. تكم ‌گردانی یكی از آیین‌ها و سنت‌های رایج در آذربایجان در آستانه عید نوروز و سال نو خورشیدی است. «تَكه» یا «تَكم» واژه‌ای تركی به معنای بز نر است و برگزاركننده این مراسم در حالی‌كه عروسكی به شكل بز نر را در دست دارد و سر این بز را به این سو و آن سو تكان می‌دهد، شعرهایی شنیدنی درباره تكه و ماجراهای او را می‌خواند. تكم‌گردان در هر كوی و برزنی حاضر می‌شود و از مردم در قبال خواندن شعرهایش و بازی دادن «تكه» عروسكی‌اش هدیه و انعام می‌ستاند.

این نویسنده و پژوهشگر در پایان صله رحم، رفتن به خانه بزرگان، امکان مقدس خرید آجیل چهار‌شنبه‌‌سوری‌، خرید هدیه چهارشنبه آخرسال «آخر چارشنبه لیق» برای تازه عروس‌ها، هدیه دادان و هدیه گرفتن که به اصطلاح بایرام پایی می‌گویند را از دیگر آداب چهارشنبه‌سوری در استان آذربایجان شرقی ذکر کرد.

انتهای پیام

منبع: ایکنا

کلیدواژه: خبرگزاری قرآن خبرگزاری بین المللی قرآن اجتماعی آداب و رسوم چهارشنبه سوری آذربایجان شرقی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۱۶۴۴۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تصادف ۱۷۱ خودرو در سه روز گذشته در آذربایجان شرقی

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز آذربایجان شرقی سرهنگ حبیب آبراهه در گفتگو با خبرنگاران اعلام کرد: تصادفات سه روز گذشته استان شامل ۱۱۴ فقره تصادف خسارتی و ۵۷ فقره تصادف جرحی بود.

رئیس پلیس راه آذربایجان شرقی افزود: در ۷۲ گذشته ۱۷۱ فقره تصادف رانندگی در جاده‌های استان روی داد که موجب جان باختن چهار نفر و مصدومیت ۸۵ نفر شد.

وی با اشاره به نقش راننده، خودرو و جاده در وقوع تصادفات رانندگی، اظهار کرد: بیشترین علت تصادفات مربوط به بی احتیاطی، سرعت و سبقت غیرمجاز و کم توجهی و خواب آلودگی راننده است.

آبراهه در کنار عامل انسانی به نقش خودرو در وقوع حوادث رانندگی اشاره کرد و گفت: ۱۳ اردیبهشت در سانحه رانندگی در جاده شبستر - صوفیان، ترکیدگی تایر خودرو سوزوکی علت اصلی حادثه بود.

وی بر ضرورت کنترل سلامت و ایمنی خودرو قبل از سفر‌های برون شهری تاکید کرد: کم توجهی به این موارد حوادث غیر قابل جبرانی در پی دارد.

وی همچنین بر نقش جاده، گاردیل، خطوط و روشنایی جاده در حوادث رانندگی اشاره و اظهار کرد: وقوع پدیده‌های جوی همچون باران و برف هم بر ضرورت دقت بیشتر در رانندگی و رعایت سرعت مطمئنه می‌افزاید.

رئیس پلیس راه آذربایجان شرقی در پایان با اشاره به نامناسب بودن آسفالت برخی محور‌های استان همچون اتوبان تبریز - زنجان اظهار امیدواری کرد: با دستور وزیر راه و شهرسازی در جهت ساماندهی و هموارسازی این آزاد راه تسریع شود.